از اول می دانستم!

انتخابات

انتخابات می‌شود و یکی از دو نامزد در یک رقابت نزدیک و نفسگیر برنده می‌شود. اما برای ما از اول معلوم بود که چه کسی برنده بازی است.

عشق

عاشقش می‌شویم! ازدواج می‌کنیم اما پس از مدتی می‌فهمیم به درد هم نمی‌خوریم و جدا می‌شویم. حالا که فکرش را می‌کنیم از اول هم کاملا معلوم بود طرف مقابل در سطح ما نیست.

بازی

روی برنده شدن تیم مورد علاقه‌مان شرط بندی می‌کنیم. بازی را 3-0 می‌بازیم. بعد بازی فکرش را که می‌کنیم، می‌بینم معلوم بوده با این مربی و این بازیکنان انتظار برد غیر معقول است.

سهام

سهام را می‌خریم و از فردا تا خود قیامت صف فروش می‌شود! اما یادمان می‌آید که از اول هم به خریدن این سهام مطمئن نبودیم. انگار حس ششم می‌گفت که یک جای کار اشتباه است.

این اتفاقات برای شما آشناست؟ آیا شما هم حس می‌کنید به خوبی می‌توانید اتفاقات آینده را پیش بینی کنید و هر بار که اتفاقی رخ می‌دهد متوجه می‌شوید که از قبل می‌دانستید؟

اصلا نگران نباشید! این یک پدیده کاملا رایج بین انسان‌هاست و اختصاص به ما ایرانیان ندارد. حتی اسم خاص خودش را دارد یعنی: “سوگیری پس نگری”

سوگیری پس نگری

ما دوست داریم تعجب خود را از رخدادها با تغییر و دستکاری در حافظه خود کمتر از واقعیت نشان دهیم. مثلا در یک آزمایش، از دانشجویان خواسته شد نتیجه یک انتخابات را حدس بزنند. 58% آن‌ها حدس درست زدند. پس از مدتی از همان دانشجویان خواسته شد که بگویند پیش بینی آن‌ها از انتخابات گذشته صحیح بوده یا خیر. این بار 78% ادعا کردند که پیش بینی درستی داشته‌اند.

اشکال چیست؟

در نتیجه سوگیری پس نگری ما توانایی خود برای پیش بینی آینده را بالاتر از حد معمول تخمین می‌زنیم. نتیجه این می‌شود که چون حس می‌کنیم می‌دانیم چه رخ می‌دهد، دست به ریسک‌های کلان و خانمان برانداز می‌زنیم. مثلا در واقع نصف سهامی که خریده‌ایم را ناچار با ضرر  رد کرده‌ایم. اما تصور می‌کنیم لااقل در 70% مواقع سهم‌های خوب انتخاب می‌کنیم. این می‌شود که روی چند سهم خاص سرمایه‌گذاری سنگین می‌کنیم و همه تخم مرغ‌ها را در سبدی می‌گذاریم که در معرض افتادن است.

راه حل چیست؟

دفترچه‌ای بخرید. oروی جلد درشت بنویسید: “پیش‌بینی‌های من” پیش بینی‌های ریز و درشت خود را آنجا ثبت کنید. آخر هر فصل، اتفاقات را با پیش بینی‌های خود مقایسه کنید و درصد موفقیت خود را بنویسید. با این روش شاید از این باور اکثریت که بهتر از “دیگران پیش‌بینی می‌کنم” خلاص شوید.

و یادتان باشد، عمدتا پرتاب سکه دقت کمتری از پیش‌بینی‌های ما و حتی متخصصان ندارد.