صیانت چه بر سر ملت آورد

عثمانی و صیانت از کتاب!

سال 1445 بود که یوهان گوتنبرگ در شهر ماینز آلمان اختراع تاریخ‌ساز خود، یعنی ماشین چاپ را به نمایش گذاشت.

15 سال بعد این اختراع به فرانسه رسید و آنجا را متحول کرد.
25 سال بعد ایتالیا هم در شهرهای رم، ونیــز، فلورانس، میلان و تورین چاپخانه داشت.
لندن تا سال 1476 یعنی 31 سال بعد منتظر ماند.

نگاهی به همسایه قدیمی خودمان، عثمانی بیندازیم. در سال 1488 (43 سال بعد از اختراع چاپ) بایزید دوم، طی فرمانی چــاپ کتــاب به زبان عربی را ممنوع کرد. سال‌ها بعد، یعنی در 1525 سلطان سلیم هم به راه بایزید دوم رفت و نصیب عثمانی‌ها، ممنوعیت و صیانت بود.

چقدر طول کشید تا عثمانی‌ها بفهمند نمی‌توان جلوی گسترش فناوری را گرفت؟ جلوی تغییر را؟

دقیقا 282 سال!
سال 1727 بود که اجازه ورود اولین ماشین چاپ صادر شد. ابراهیم موتفریقه از سلطان احمد سوم اجازه نصب گرفت. اما این اجازه، با شرایطی همراه بود.

بخشی از فرمان سلطان احمد سوم
برای آنکه که عاری از اشتباهات چاپی باشند کارشناسان دینی آگاه، محترم و شایسته که در شرع اسلام تخصص دارند، جناب قاضی استانبول مولانا اسحاق، و قاضی سلانیکی، مولانا صاحب، قاضی گالاتا، مولانا اسد، اعلی الله مقامهم، و از میان مقامات شرع انور عمادالعلما المتقین شیخ مولوی خانه قاسم پاشای، مولانا موسی، بر کارهای چاپی نظارت خواهند کرد.
منبع: کتاب چرا ملت ها شکست می خورند.

نتیجه چه بود؟
از سال 1729 که دستگاه شروع به کار کرد تا 1743 که ابراهیم کرکره را پایین کشید، فقط 17 کتاب چاپ شد.
خانواده اش سعی کردند و سعی کردند و تا سال 1797 توانستند به موفقیت غیر قابل باور 7 کتاب در 54 سال برسند!!

در سال 1800 میلادی:

در انگلستان 60% مردان و 40% زنان باسواد بودند.

در هلند و آلمان باسوادی از این هم بیشتر بود.

کمترین باسوادی در اروپا (پرتغال) حدود 20% بود.

در عثمانی چه خبر بود؟ حدود 2 تا 3 درصد عثمانی ها با سواد بودند. کتاب‌ها را کاتبان می‌نوشتند و سواد یاد گرفتن بسیار گران بود.

عثمانی در پایان جنگ جهانی اول فروپاشید و قلمرو آن تقسیم شد.
ولی تا روز آخر دست از مقابله با نوآوری و پیشرفت برنداشت.

می توانید این مطلب را در اینستاگرام تومان نیز مشاهده کنید: https://www.instagram.com/p/CiX1IAboMsZ/