نگاهی به مسئله عدالت.
بیایید «نگاهی اقتصادی» به مسئله عدالت بیاندازیم!
«مطلوبیت» میزان لذت و رضایتمندی فرد از مصرف یک کالا را نشان می‌دهد. می توان این مفهوم را با استفاده از یک نمودار نمایش داد.
یعنی هرچه بیشتر مصرف کنیم، راضی تر خواهیم بود. اما از طرف دیگر، مصرف بیشتر یعنی افزایش رضایتمندی کمتر.
یعنی اگر از نوشیدن یک لیوان آب، دو واحد مطلوبیت کسب کنیم، از نوشیدن دو لیوان، ممکن است سه واحد مطلوبیت کسب کنیم. به عبارت ساده، مصرف زیاد هیچ چیزی برای ما لذت بخش نیست و هرچه بیشتر مصرف کنیم، از مصرف اضافه لذت کمتری نصیبمان می شود.
مثلا اگر تا به حال هر روز یک فیلم تماشا می کردیم و تصمیم بگیریم از فردا دو فیلم ببینیم، دو برابر قبل لذت نخواهیم برد.
از طرف دیگر، ما آدم ها با هم فرق داریم و از مصرف کالاهای مختلف، لذت یکسانی نمی بریم. برای مثال ممکن است شهلا خیلی شکلات دوست داشته باشد و از مصرف یک واحد شکلات، سه واحد مطلوبیت کسب کند.
اما سارا چندان عاشق شکلات نباشد و هر واحد شکلات، برای او یک واحد مطلوبیت ایجاد می کند.
خب، حالا که تکلیف تابع مطلوبیت روشن شد، بیابید برویم سراغ یک سوال سخت درباره عدالت.
فرض کنیم 4 شکلات داریم و می خواهیم آن ها را بین شهلا و سارا تقسیم کنیم.
بهترین روش تقسیم چیست؟
- به نسبت مساوی.
- به شهلا بیشتر شکلات بدهیم چون او بیشتر شکلات دوست دارد.
- به سارا بیشتر شکلات بدهیم چون او با شکلات بیشتر می تواند به اندازه شهلا به مطلوبیت برسد.
بگذارید موضوع را با استفاده از مفهوم مطلوبیت که تازه یاد گرفته ایم بررسی کنم.
اگر به سارا و شهلا هرکدام 2 واحد شکلات بدهیم وضعیت به این شکل خواهد شد:
مطلوبیت سارا: 2 شکلات ضربدر یک واحد مطلوبیت برای هر شکلات، می شود مطلوبیت کل 2 واحد
مطلوبیت شهلا: 2 شکلات ضربدر سه واحد مطلوبیت بابت هر شکلات، می شود مطلوبیت کل 6 واحد
می بینید که با تقسیم مساوی، در واقع ما تصمیمی به نفع شهلا گرفته ایم و او لذت بیشتری از زندگی خود می برد.
...
حالا ممکن است کسی بگوید چون شهلا بیشتر شکلات دوست دارد، باید به او سهم بیشتری بدهیم. مثلا سه شکلات. در این صورت
مطلوبیت سارا: یک شکلات ضرب در یک مطلوبیت می شود یک
مطلوبیت شهلا: سه شکلات ضرب در سه مطلوبیت می شود 9 واحد مطلوبیت کل
یعنی نابرابری حتی بیشتر!!
...
اما اگر برعکس عمل کنیم چطور؟ سه شکلات به سارا بدهیم، یکی هم به شهلا
مطلوبیت سارا: سه ضرب در یک یعنی سه واحد
مطلوبیت شهلا: یک ضرب در سه یعنی سه واحد
اینجا به حالتی رسیده ایم که هر دو نفر لذت یکسانی از آنچه دارند می برند.
...
حالا بیاید نگاهی به نتیجه نظر سنجی مسئله عدالت بیاندازیم:
شکلات بیشتر برای سارا: 13% رای
شکلات بیشتر برای شهلا 34% رای
تقسیم مساوی: 53% یعنی انگار عملا شانش شهلا برای لذت بردن از زندگی بیشتر از سارا است.
بالاخره چطور شکلات ها را تقسیم کنیم؟
نظر شما چیست؟
برای مشاهده این داستان به صورت مصور به اینستاگرام تومان مراجعه کنید: https://www.instagram.com/p/CagwlEZNcXH/
بجای اینکه در جایگاه تقسیم شکلات بشینیم
با مشاهده نتیجه نظر سنجی بهتره بریم مثل شهلا بشیم و سعی کنیم از اون چیزی که هست لذت بیشتری ببریم